به گزارش همشهری آنلاین، میشل فوکو، میشل فوکو، فیلسوف، تاریخدان و متفکر قرن بیستم از جمله چهره‌هایی است که در ایران مورد اقبال قرار گرفته است. شاید بخشی از این اقبال مدیون دو سفر وی به ایران و یاداشت‌هایی است که در این زمینه نوشته است.
فوکو دوبار، از ۲۵ شهریور تا ۲ مهر ۱۳۵۷ و از ۱۸ تا ۲۴ آبان ۱۳۵۷ به ایران سفر کرد و در این سفرها، در تهران و قم و آبادان، با برخی از رهبران ملی و دینی و گروه‌های مختلفی که در انقلاب دست داشتند ملاقات کرد.حاصل این سفرها مجموعه گزارش ها و مقالاتی شد که فوکو برای روزنامه ایتالیایی کوریه‌ره‌دلاسرا نوشت.
وی در مقاله "ایرانی‌ها چه رویایی در سر دارند؟" انقلاب اسلامی را اولین انقلاب پست مدرن دنیا نامید.
پیش از این کتابی با نام "فوکو و دیرینه شناسی" تالیف دکتر حسین کچویان از سوی انتشارات دانشگاه تهران در سال 1382 منتشر شده بود.
در جلسه نقد و بررسی این کتاب دکتر کچویان اظهار داشت: فوکو سعی دارد این عقل کانتی را به تصویر بکشد. تلقی فوکو از دانش که در کتاب دیرینهشناسی او مطرح شده معلول نگاهی است که به تاریخ و حیات انسان دارد. انسان با قوه عقل به خود، رفتار خود، عقلانیت و تاریخ حکومت میکند. در حالی که عقلی که بر تاریخ پیش از این رویکرد حکومت می‌کرده است یا هگلی است یا مارکسی و با یک سیر منظم از نقطهای به نقطه دیگر حرکت میکند. از نظر فوکو این نوع تلقی از تاریخ، عقل و نحوه زندگی بشر باید مورد تجدید نظر قرار گیرد. باید از عقل خارج شد و اندیشید چگونه است که این گونه میاندیشیم؟ شرایط امکانی معرفت نه عام است و نه در اختیار خود عقل است بلکه در یک ظلمت ناپیدا است، مفهومی شبیه خدا در اندیشه هگل که هیچگاه قابل درک و لمس نیست. به اعتقاد فوکو علت دورهای اندیشیدن بشر در همین ظلمت ناپیدا شکل میگیرد. خود عقل معیارهای عقلانی را تعیین نمیکند؛ بلکه انسان تحت تاثیر سطحی نازلتر از آگاهی به این معیارها دست مییابد. این سطح عمق دیرینهشناسی است که مورد توجه فوکو قرار دارد.
وی در ادامه گفت: بحث مورد توجه فوکو همین سطح پایین آگاهی است که به ما میگوید چگونه بیندیشیم و از اینجا است که دیرینهشناسی آغاز میشود. در اصل دیرینهشناسی نگاه عقلی به تاریخ و بشریت را حذف میکند و به سمتی حرکت میکند که با آن سطح تعیین کننده بتوان فهمید عقل چگونه میبیند. به عبارتی، دیرینهشناسی دانش روشی برای رسیدن به این عمق تاریک است. تاریخ حاصل اراده تام بشری نیست و به دست بخت و اقبال شکل میگیرد.
به اعتقاد کچوئیان، فوکو انسان را قادر به فهم آرکئولوژیک (دیرینهشناسی) خود نمی‌داند و معتقد است انسان پس از گذشتن از زمان خود میتواند ریشه تفکرات عصر خود را فهم کند به همین دلیل نظریات تبارشناسی فوکو شیوه نوینی را در تاریخ‌نگاری به وجود آورده است.
کتاب اخیر به پنج بخش با نام‌های؛ قاعده‌مندی‌های گفتمانی، گزاره و بایگانی، توصیف دیرینه شناختی و در نهایت جمع‌بندی، تقسیم شده است که هر کدام از بخش‌ها نیز خود به صورت مستقل مشتمل بر موضوعات مختلف است.
این کتاب به قیمت 15 هزار تومان و در شمارگان 1500 از سوی نشر نی منتشر شده است.
